Circulaire transities in de gebouwde omgeving brengen systemische verschuivingen met zich mee: van materiaalhergebruik en renovatie boven nieuwbouw tot ontwerp voor demonteerbaarheid en het gebruik van bio-based en gerecycleerde materialen. Eenvoudige schema’s — cirkels, ladders, vlinders, driehoeken — hebben deze principes breed ingang doen vinden. Maar nu de aandacht verschuift van theorie naar realisatie, volstaan ze niet langer. Circulaire transities blijken ingebed in verstrengelde circuits van kennis, waarden en macht die de gebouwde omgeving vormgeven. Om deze dynamieken te begrijpen en te begeleiden zijn verbeeldingskaders nodig die deze sociaal-ruimtelijke verhoudingen zichtbaar maken.
Vanuit Donna Haraway’s String Figures benadering beschouwt dit doctoraat circulariteit als een relationeel en voortdurend evoluerend proces. Via mixed-method participatief actieonderzoek ontwikkelt en test het visuele methoden die de sociaal-ruimtelijke complexiteiten van circulaire transities (ont)warren. De visualisaties brengen plaatsgebonden circulariteitspotenties aan het licht en tonen hoe materialen, ruimtes en actoren met elkaar verbonden zijn.
Het onderzoek maakt deel uit van het interdisciplinaire project Regenerating Flemish Industry Parks (REFLIP) en focust op de bestaande Vlaamse industry parks van Haasrode en Kortrijk-Noord. Daarin worden dynamieken tussen actoren, ruimtelijke condities, politieke perspectieven en temporele cycli in kaart gebracht. Het doctoraat introduceert vijf visualisatie-methoden — Switchboard, Routemap, Comics, 2×2 Futures en Photographic Gun — die abstracte principes verankeren in concrete projectcontexten. Deze methoden maken verstrengelingen zichtbaar door onderlinge afhankelijkheden in projecten te identificeren en bespreekbaar te maken in participatieve trajecten.
De visualisaties richten zich zowel op mogelijke toekomsten als op bestaande proto-circulaire praktijken: langetermijndenken, herstel, zorg, en andere gesitueerde handelingen die vaak onopgemerkt blijven. Door deze praktijken te herkaderen als onderdeel van circulaire transities bevraagt het onderzoek generieke toolboxen en onderzoekt het hoe circulariteit kan voortkomen uit wat lokaal aanwezig is.
Zo dragen de visualisaties bij aan projectgebonden kennis, de integratie van waarden en de versterking van handelingsruimte bij betrokken actoren. Als procesondersteunende instrumenten voor participatief ontwerp en als verzamelingen van plaatsgebonden inzichten maken ze het mogelijk om samen circulariteitspotenties te beoordelen en paden te verkennen richting regeneratieve, niet-extractieve toekomsten voor de gebouwde omgeving.
Lees artikel in SPOOL
Lees artikel in Planning Practice and Research
