Tien jaar na de eerste editie van de Kempenatlas, gerealiseerd door AR-TUR en Universiteit Antwerpen, volgt een tweede publicatie: Kempenatlas 2.0. Deze editie wordt ontwikkeld in opdracht van AR-TUR, met cartografie en coördinatie door Ellen Verbiest. De atlas wordt opgevat als een field guide en volgt een reeks veldgidsen – zoals de tacograaf, de aardbei, de familie, de warmtegeleider en de den – doorheen systemen en landschappen die de Kempen vandaag kenmerken. Het traject is in ontwikkeling en groeit verder in co-creatie met AR-TUR en een brede groep betrokkenen uit de Kempen en daarbuiten. De publicatie is voorzien eind 2027.
Circulaire transities in de gebouwde omgeving brengen systemische verschuivingen met zich mee: van materiaalhergebruik en renovatie boven nieuwbouw tot ontwerp voor demonteerbaarheid en het gebruik van bio-based en gerecycleerde materialen. Eenvoudige schema’s — cirkels, ladders, vlinders, driehoeken — hebben deze principes breed ingang doen vinden. Maar nu de aandacht verschuift van theorie naar realisatie, volstaan ze niet langer. Circulaire transities blijken ingebed in verstrengelde circuits van kennis, waarden en macht die de gebouwde omgeving vormgeven. Om deze dynamieken te begrijpen en te begeleiden zijn verbeeldingskaders nodig die deze sociaal-ruimtelijke verhoudingen zichtbaar maken.
Vanuit Donna Haraway’s String Figures benadering beschouwt dit doctoraat circulariteit als een relationeel en voortdurend evoluerend proces. Via mixed-method participatief actieonderzoek ontwikkelt en test het visuele methoden die de sociaal-ruimtelijke complexiteiten van circulaire transities (ont)warren. De visualisaties brengen plaatsgebonden circulariteitspotenties aan het licht en tonen hoe materialen, ruimtes en actoren met elkaar verbonden zijn.
Het onderzoek maakt deel uit van het interdisciplinaire project Regenerating Flemish Industry Parks (REFLIP) en focust op de bestaande Vlaamse industry parks van Haasrode en Kortrijk-Noord. Daarin worden dynamieken tussen actoren, ruimtelijke condities, politieke perspectieven en temporele cycli in kaart gebracht. Het doctoraat introduceert vijf visualisatie-methoden — Switchboard, Routemap, Comics, 2×2 Futures en Photographic Gun — die abstracte principes verankeren in concrete projectcontexten. Deze methoden maken verstrengelingen zichtbaar door onderlinge afhankelijkheden in projecten te identificeren en bespreekbaar te maken in participatieve trajecten.
De visualisaties richten zich zowel op mogelijke toekomsten als op bestaande proto-circulaire praktijken: langetermijndenken, herstel, zorg, en andere gesitueerde handelingen die vaak onopgemerkt blijven. Door deze praktijken te herkaderen als onderdeel van circulaire transities bevraagt het onderzoek generieke toolboxen en onderzoekt het hoe circulariteit kan voortkomen uit wat lokaal aanwezig is.
Zo dragen de visualisaties bij aan projectgebonden kennis, de integratie van waarden en de versterking van handelingsruimte bij betrokken actoren. Als procesondersteunende instrumenten voor participatief ontwerp en als verzamelingen van plaatsgebonden inzichten maken ze het mogelijk om samen circulariteitspotenties te beoordelen en paden te verkennen richting regeneratieve, niet-extractieve toekomsten voor de gebouwde omgeving.
Lees artikel in SPOOL
Lees artikel in Planning Practice and Research
Deze ontwerpstudio over mobiliteit, infrastructuur en publieke ruimte in Tirana onderzoekt of er voordelen te ontdekken zijn in gedeelde ruimte voor mobiliteit en in het verbinden van verschillende ruimtelijke disciplines (verkeerstechnische en ontwerpende vaardigheden).
Albanië, het gekozen territorium, is geografisch dichtbij, maar (nog) niet volledig onderhevig aan stedenbouwkundige regels en planningsprocessen in Europese stijl. Spontane oplossingen vullen de ‘gaten’ in structuur en regulering. De studio verkent of Albanië in de overgang van een eerder verouderde naar een hyperefficiënte mobiliteit voorbij kan gaan aan het overgedefinieerde, door infrastructuur gedomineerde stadsmodel van het ‘ontwikkelde’ deel van de wereld.
Het initiatief ‘We Kopen Samen den Oudaan’ startte vanuit een reactie op de verkoopsprocedure van de huidige politietoren in Antwerpen, gesteund op een ‘bieding onder gesloten omslag’. Daarbij bracht een groep geëngageerde Antwerpenaren de boodschap naar voor dat de herbestemming van de beeldbepalende toren die ontworpen is om een publieke functie te dragen, als toren ‘voor de stad’, een historische kans biedt om te onderzoeken of we de toren op een alternatieve manier kunnen ontwikkelen om zo meerwaarde voor buurt en stad te garanderen. Het initiatief is daarmee enerzijds een reactie op de verkoopsprocedure waarbij we pleiten voor een publiek debat rond dit belangrijk beeldbepalend gebouw in de binnenstad, en anderzijds vormde het het startpunt voor een pro-actief onderzoeksproces.
Doormiddel van “kansenkaarten” worden lopende projecten in de vallei van de Kleine Nete over alle niveau’s geïnventariseerd. Tegelijk worden pilootprojecten gedefinieerd die kunnen fungeren in het vervolgproces als mogelijke hefbomen kunnen dienen voor de ontwikkeling van de Kleine Netevallei.
De opdracht omvatte enerzijds het beeldend voorstellen van lopende processen, ruimtelijke figuren en kansen voor de vallei in een aantal kaarten volgens een aantal thema’s. Anderzijds diende deze cartografieopdracht als discussiemateriaal voor drie workshops met zowel lokale als Vlaamse ambtenaren en middenveldorganisaties. Door input uit deze werksessies te verwerken was Ellen Verbiest in staat om deze kansenkaarten om te zetten in een aantal strategiën. Door strategiën samen te nemen konden 4 gedragen hefboomprojecten worden gedefinieerd.
Via een cartografische verkenning wordt het huidig functioneren van de Antwerpse stadsregio op een heldere manier in kaart gebracht. Deze oefening die werd uitgevoerd in opdracht van LABO RUIMTE is een poging om een heterogene stadsregio als die van Antwerpen in kaartmateriaal te vatten doormiddel van een doorgedreven lezing van de verschillende deelgebieden en het teruggrijpen naar de geologische en natuurlijke onderlagen waarop deze regio vele eeuwen geleden ontstaan is.
